Ở Việt Nam, trong các dịp lễ hội, sự kiện khai trương hay những ngày trọng đại, việc mời các đoàn múa lân trình diễn đã trở thành nét văn hóa đặc sắc. Những điệu múa lân không chỉ mang ý nghĩa cầu mong may mắn, sự thuận lợi và làm ăn phát đạt mà còn góp phần tạo nên bầu không khí sôi động, vui tươi cho ngày lễ.
Trong khi đó, tại Nhật Bản, thay vì múa lân, người ta thường trình diễn “Múa sư tử (獅子舞ーししまい)” trong các dịp tương tự, mang những nét đặc trưng riêng phù hợp với tinh thần văn hóa Nhật.
Vậy múa sư tử ở Nhật Bản đặc biệt như thế nào? Khác như thế nào với Việt Nam? Hãy cùng SHIN tìm hiểu nhé!
MÚA SƯ TỬ LÀ GÌ?
…….Múa sư tử (獅子舞ーししまい) là một loại hình múa truyền thống, các động tác uyển chuyển, trong đó người biểu diễn đội đầu sư tử và quấn khăn họa tiết cỏ xoáy (唐草模様ーからくさもよう). Họ múa theo nhịp của âm nhạc lễ hội kèm với tiềng cồng, trống và sáo.
…….Thông thường, điệu múa được thực hiện bởi một nhóm người cùng tham gia dưới một tấm vải lớn, với người đứng đầu điều khiển chuyển động mạnh mẽ của chiếc đầu sư tử. Tuy nhiên, có những loại múa chỉ do một người hoặc hơn mười người phối hợp thực hiện. Với hàng ngàn biến thể khác nhau, múa sư tử được xem là một trong những loại hình dân gian phong phú nhất tại Nhật Bản.
NGUỒN GỐC VÀ LỊCH SỬ
…….Múa sư tử được cho là bắt nguồn từ Ấn Độ cổ đại. Từ xưa, người Ấn Độ đã tôn thờ sư tử dũng mãnh như một vị thần mang trong mình sức mạnh huyền bí.
…….Múa sư tử được du nhập vào Nhật Bản vào đầu thế kỷ 16, tại vùng Ise (nay thuộc tỉnh Mie). Vào thời điểm đó, điệu múa được thực hiện với mục đích xua đuổi nạn đói và dịch bệnh đang hoành hành.
…….Sau đó, lan rộng từ Ise đến Edo (nay là Tokyo) và dần được biết đến như một nghi thức may mắn để xua đuổi tà ma, được biểu diễn trong các dịp lễ hội và sự kiện.
…….Dần dần lan rộng ra khắp cả nước Nhật vào đầu thời kỳ Edo, nhờ vào các đoàn nghệ thuật được gọi là 江戸太神楽師 (えどだいかぐらし) và 伊勢大神楽師 (いせだいかぐらし).
…….Những nghệ nhân này vừa chu du khắp nơi vừa trình diễn múa sư tử, thực hiện các nghi thức trừ tà.
…….Qua thời gian, múa sư tử đã thay đổi, hòa nhập với phong tục và điều kiện tự nhiên của từng vùng miền, trở thành nét văn hóa riêng biệt và vẫn được yêu mến tại các địa phương cho đến ngày nay.
Ý NGHĨA
…….Ban đầu, điệu múa này được thực hiện nhằm mục đích xua đuổi tà ma, đẩy lùi nạn đói và dịch bệnh. Ngày nay, múa sư tử mang thêm ý nghĩa cầu mong bình an, sức khỏe dồi dào, mùa màng bội thu và sự thịnh vượng, trở thành biểu tượng của những lời chúc tốt đẹp trong các dịp lễ hội.
ĐẶC ĐIỂM MÚA SƯ TỬ Ở NHẬT BẢN
…….Điểm đặc trưng của múa sư tử Nhật Bản là sự kết hợp giữa trang phục nhẹ nhàng, những động tác uyển chuyển đầy tinh tế và phần trình diễn mang tính nghệ thuật cao. Đầu sư tử thường được chế tác tinh xảo, lấy cảm hứng từ các loài vật như hươu, lợn rừng, gấu hoặc đôi khi là những sinh vật thần thoại. Mỗi chiếc đầu sư tử không chỉ thể hiện kỹ thuật chế tác truyền thống mà còn chứa đựng ý nghĩa văn hóa và tín ngưỡng đặc biệt của từng vùng miền.
…….Nhạc nền trong các buổi biểu diễn cũng là một phần không thể thiếu, tạo nên sức hấp dẫn riêng. Các nhạc cụ như chiêng, trống, sáo thường được sử dụng để tạo nên những giai điệu đặc trưng, và mỗi địa phương lại có phong cách âm nhạc riêng biệt, phản ánh bản sắc văn hóa độc đáo của từng khu vực. Sự kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và điệu múa mềm mại đã làm cho múa sư tử trở thành một di sản văn hóa đặc sắc, không chỉ mang tính giải trí mà còn chứa đựng giá trị tâm linh sâu sắc.
CÁC LOẠI HÌNH MÚA SƯ TỬ
…….Hiện nay, múa sư tử được chia thành hai loại chính: 伎楽・舞楽系 và 風流系
• 伎楽・舞楽系 (ぎがく／ぶがくけい)
…….Thuộc loại hình kịch và múa, nó chủ yếu phổ biến ở khu vực phía Tây Nhật Bản. Những màn múa sư tử thường được bắt gặp ở Nhật trong dịp đón năm mới thường thuộc kiểu loại hình này.
…….Giống múa lân ở Việt Nam, trong một màn múa sư tử, sẽ có hai người trở lên cùng biểu diễn, hay còn gọi là “múa sư tử đôi” là kiểu múa phổ biến nhất. Trong đó, một người sẽ đảm nhận phần đầu sư tử, người kia làm phần đuôi và cùng nhau múa theo nhịp trống.
• 風流系 (ふりゅうけい)
…….Loại hình này xuất hiện ở phần lớn ở khu vực Kanto và Tohoku, với kiểu múa chủ yếu là “múa sư tử một người”, nghĩa là mỗi người đảm nhận một con sư tử, vừa múa vừa đánh trống được buộc ở bụng.
…….Ngoài ra, một trong những tiết mục phổ biến của loại hình này là “sanbiki shishimai”, là một nhóm gồm 3 con sư tử, trong đó hai con sư tử đực tranh giành một con sư tử cái, hay còn gọi là điệu múa “sư tử cái bị giấu đi”.
…….Do 風流系 phát triển từ nghệ thuật dân gian bản địa, chính vì vậy, ngoài đầu sư tử, còn có các động vật khác như hươu, bò, hổ, và mỗi vùng sẽ có múa sư tử theo những tín ngưỡng đặc trưng của khu vực đó.
TẠI SAO MÚA SƯ TỬ THƯỜNG CẮN ĐẦU NGƯỜI?
…….Khi nhắc đến múa sư tử, thường thấy cảnh cắn đầu người. Lý do sư tử cắn đầu người là vì người Nhật cho rằng để “ăn” đi những tà khí bám trên người, giúp xua đuổi vận xui và mang lại điều may mắn.
…….Ngoài ra, người Nhật tin rằng khi trẻ em bị sư tử cắn đầu, sẽ có nghĩa là chúng sẽ phát triển khỏe mạnh, tránh bệnh tật và học hành giỏi giang. Cũng có quan niệm cho rằng nếu bị sư tử cắn đầu trong lễ cầu an đầu năm, thì trong năm đó sẽ có một cuộc sống bình an và hạnh phúc.
…….Vì vậy, múa sư tử thường được tổ chức vào những dịp tốt lành như đón năm mới hoặc lễ hội, và từ lâu đã được coi là một biểu tượng mang lại hạnh phúc.
Qua những thông tin trên, SHIN mong đã mang đến cho bạn biết thêm một nét văn hóa độc đáo ở Nhật. Còn rất nhiều điều thú vị về đất nước mặt trời mọc này đang đợi bạn phía trước. Đừng quên theo dõi Nhật ngữ SHIN để biết thêm thật nhiều thông tin về Nhật Bản bạn nhé!
TÀI LIỆU THAM KHẢO
https://wa-gokoro.jp/traditional-performing/780/
https://hoiku-labo.com/news_554.html
https://pedia.3rd-in.co.jp/wiki/%E7%8D%85%E5%AD%90%E8%88%9E#google_vignette
https://5pmjournal.0101.co.jp/column/other/a0411/
————————————–
TRUNG TÂM NHẬT NGỮ SHIN
Hotline: 0799 666 493
Website: shinvietnam.com
Facebook: Nhật ngữ SHIN
Cơ sở 1: 285/2 Cách Mạng Tháng 8, phường 12, quận 10, TP HCM (cách vòng xoay Dân chủ 200m, đầu hẻm 285)
Cơ sở 2: 35 Khánh Hội, phường 3, quận 4, TP HCM (Bên cạnh cầu Kênh Tẻ)
